تمرین کردن باعث پرورش مهارت‌های کودک می‌شود ولی با این حال اغلب به درگیری جدی والدین و فرزندان می‌انجامد. مادری می‌گفت: «الیزابت اصرار داشت که گیتار یاد بگیرد، ما برای او گیتار خریدیم و برای آموزش او نیز معلم خوبی پیدا کردیم. اما او به زودی علاقه‌اش را به گیتار از دست داد و در نتیجه، ما برای واداشتنِ او به تمرین، هر روز درگیری داریم. به نظر شما باید در این کار پافشاری کنیم یا تسلیم شویم؟»

وضعیت دشواری است؛ چون به پرسش‌های بسیاری باید پاسخ داده شود تا بتوانید تصمیم درستی بگیرید که چه راه‌حلی مناسب است. کودک در چه سنی باید درس گیتار را شروع کند و چطور می‌توان معلم یا کلاس مناسبی برای او انتخاب کرد؟ چطور می‌توانید اطمینان حاصل کنید که کودک برای انجام تعهدات خود آمادگی دارد؟ آیا کودک ناامید یا نافرمان است، یا این که بیش از حد برای او برنامه در نظر گرفته شده است؟ چطور می‌توانید کودک را تشویق کنید که از تمرینات خود لذت ببرد و مسئولیت تلاش لازم را بپذیرد؟

در این مورد، هدف کوتاه مدت شما این است که کودک را وادارید که به تمرین کردن بپردازد. در حالی که هدف دراز مدت شما این است که به او کمک کنید که مهارت‌های لذت‌بخش جدیدی را که بعدها در زندگی به کارش می‌آید کسب کند. برای دستیابی به این هدف‌ها یک یا هر دو راه حل‌ها را امتحان کنید.مشاوره کودک تلفنی

علایق و توانایی‌های کودک را با هم منطبق کنید

برای این که از این تلاش بیشترین بهره را ببرید، با فعالیتی آغاز کنید که متناسب با سن، میزان رشد و علاقه کودک است.

برای او انتخاب‌های مناسبی فراهم کنید و به او اجازه دهید که خودش انتخاب کند. قبل از این که تصمیمی بگیرید، مطالعه و بررسی کنید. به کلاس موسیقی بروید که سازهای زیادی را به افراد معرفی می‌کند. از یک کلاس ژیمناستیک دیدن کنید. به کنسرت موسیقی محلی کودکان و یا تاتر محلی کودکان بروید. نوارها یا کتاب‌هایی را از کتابخانه بگیرید که مهارت‌های جدیدی را به کودک معرفی می‌کند. در مورد حالات ممکن، انتخاب‌ها، کلاس‌ها و مربی‌ها با معلم‌ها و والدین دیگر گفتگو کنید. تا هنگامی که کودک موقعیت‌های مختلف را ندیده است و هنوز برای فعالیتی که واقعا او را به هیجان آورده، آماده نیست، تصمیم قطعی نگیرید.

در مورد آن فکر کنید. اطمینان حاصل کنید که در مورد همه جنبه‌های مسأله مثلا زمان، هزینه و انرژی فکر کرده‌اید و در مورد آن واقع‌بین هستید. برای مثال، کودکی که تصمیم دارد یک اسکیت باز نمایشی شود، باید چندین بار در هفته و احتمالا صبح خیلی زود به پیست برده شود. کودکی که می‌خواهد شنا یاد بگیرد، علاوه بر استخر، به سرویس رفت و آمد و وسایل شنا نیاز دارد. یاد گرفتن ویلن نیازمند یک دوره آموزشی طولانی است. تمرین پیانو بعد از مدرسه، نیازمند یک پیانو و منظور کردن زمان مناسبی است که طی آن، اتفاقات دیگر خانه مزاحم تمرین کودک نشود. به عبارت دیگر، کودک برای موفق شدن نیازمند کمک و پشتیبانی شماست. هم شما و هم کودک باید آن را جدی بگیرید.

قبل از این که قول بدهید، پرس و جو کنید. اگر کودک شما نسبت به یک فعالیت که نیازمند فراگیری است، علاقه نشان می‌دهد، ابتدا با یک متخصص مشورت کنید تا بفهمید که آیا زمان برای شروع آن مناسب است یا نه. کودک باید آمادگی جسمی و روحی یک فعالیت را داشته باشد. سن نمی‌تواند معیار سنجش باشد زیرا هر کودکی در سن خاصی، از نظر فکری بالغ می‌شود.

سعی کنید سنجیده پول خرج کنید. بلافاصله تصمیم نگیرید که پول زیادی را صرف خرید یک وسیله کنید؛ تنها به این دلیل که کودک شما مشتاق است کاری را شروع کند. می‌توانید، در آغاز، پیانو یا ویلن را کرایه کنید یا از سازهای مشقی و یا دست دوم استفاده کنید، و یا ساز یکی از دوستان و آشنایان را امانت بگیرید، تا مطمئن شوید که کودکتان واقعا استعداد و علاقه لازم برای این کار را، دارد. به این ترتیب، می‌توانید در صورتی که کودک علاقه خود را از دست داد، بدون ناراحتی، از ضرر و زیان احتمالی جلوگیری کنید.

کودک را مجبور نکنید که به کار ادامه دهد. حتی کودکی که کاملا مصمم است پیانو نواز شود، ممکن است بعد از چند سال آموزش، واقعا به این نتیجه برسد که بهتر است فوتبالیست شود. یا نقاش جوانی که شما همه امکانات را برایش فراهم کرده‌اید، ناگهان تصمیم می‌گیرد رهبر ارکستر شود. او را تشویق کنید که به فراگیری مهارت اولیه ادامه دهد،.لی بیش از حد پافشاری نکنید. این مسأله ارزش یک جنگ دائمی را ندارد. به این حال، اگر کودک شما توانا و مشتاق است، با او قراردادی بنویسید که تمرین را به‌طور سبک‌تری انجام دهد. به یاد داشته باشید که هر چیزی که او یاد بگیرد، برای تمام عمر برایش مفید خواهد بود. ممکن است او نتواند یک نوازنده معروف شود، ولی حداقل می‌تواند یکبار در هفته از کلاس موسیقی‌اش لذت ببرد. مهمترین چیز این است که او نسبت به خودش، احساس خوبی داشته باشد.

معلم مناسب را پیدا کنید

شاید مهمترین جزء موفقیت در یادگیری، بعد از این که علاقه و استعداد کودک معلوم شد، تطبیق کودک با یک معلم یا کلاس مناسب است. بنابراین، به راحتی کودک خود را نزد معروف‌ترین مربی شهر یا کلاسی که بچه همسایه‌تان می‌رود، نفرستید. خودتان در این مورد بررسی کنید.

در مورد سوابق معلم تحقیق کنید. با والدین کودکان دیگری که نزد او درس می‌گیرند، مشورت کنید.

منبع: مرکز مشاوره و روانشناسی ایران-مشاوره کودک آنلاین:پرورش مهارت‌های کودک

مشاوره کودک تلفنی:کودک و تماشای تلویزیون چگونه است؟ در کشور آمریکا یعنی جایی که تمام خانه‌ها حداقل یک دستگاه تلویزیون و بیش از یک سوم خانه‌ها دو دستگاه تلویزیون دارند، کودکان، اوقات بسیار زیادی را در هفته صرف تماشای تلویزیون می‌کنند.

براساس آمارهای موجود، نوجوانان شش تا یازده ساله به‌طور متوسط، بیست و چهار ساعت در هفته تلویزیون تماشا می‌کنند و این در حالی است که کودکان دو تا پنج ساله، سه ساعت بیش از این مقدار را صرف تماشای تلویزیون می‌کنند.

برنامه‌های تلویزیون قطعا ارزش‌های کودکان و برداشت‌های آنها را از دنیا و واقعیت‌های جامعه تحت تاثیر قرار می‌دهند؛

به ویژه هنگامی که این تاثیرات مداوم به صورت انباشتی باشد.

بزرگسالان این توانایی را دارند که بین واقعیت و افسانه و خوب و بد تمایز بگذارند و بتوانند ذهنشان را از چیزی که جلو چشمشان به نمایش درآمده است، جدا کنند. ولی کودکان، خام و احساساتی هستند.

کودکان چیزی را که می‌بینند و می‌شنوند، باور می‌کنند و دیدگاه‌هایی را که به صورت دیداری و شنیداری جذاب به آنها ارائه می‌شود، قبول می‌کنند.

آنها این آمادگی را دارند که خود را با شخصیت‌های محبوب و قوی تلویزیون شبیه‌سازی کنند و به مرور زمان، نقطه نظرهای مثبت یا منفی آنها را بپذیرند.

به نظر می‌رسد که کودکانِ بسیار تاثیرپذیر یا عجول، بیشتر مستعد این هستند که صحنه‌های خشونتامیزی را که می‌بینند، نمایش دهند و اجرا کنند؛

در حالی که کودکان دیگر ممکن است دچار کابوس شوند و از صحنه‌هایی که دیده‌اند بترسند.

ما معتقدیم که تلویزیون به صورت یک واقعیت زندگی درآمده است و نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد ـ با این که بسیاری از والدین آرزو دارند که کاش می‌شد چنین کرد ـ با این حال باید از تلویزیون به صورت موردی استفاده شود.

والدین باید برای استفاده سالم از تلویزیون، دست به انتخاب بزنند؛ به این ترتیب که برنامه‌های تلویزیون و زمانی را که کودکان برای تماشای تلویزیون سپری می‌کنند، تحت کنترل درآورند.

الگو را زود جا بیندازید
اگر می‌خواهید که تلویزیون تنها نقش کوچکی در زندگی کودک شما بازی کند، این الگو را از زمانی که کودکان هنوز خردسال هستند و پیش از آن که مشکلی ایجاد شود، جا بیندازید و زمانی که کودکان بزرگ‌تر شدند باز هم به کنترل خود ادامه دهید.

ما پیشنهاد می‌کنیم برای این که بتوانید نوپایان خود را خوب کنترل کنید، از پیش برنامه‌ریزی کنید و جایگزین‌های دیگری را ارائه دهید. از پیش برنامه‌ریزی کنید.

سعی کنید علاوه بر تلویزیون تماشا کردن کودکتان، تلویزیون تماشا کردن خودتان را نیز تنظیم کنید.

به محض این که از خواب بیدار شدید تلویزیون را روشن نکنید و تا شب، هنگتمی که آرم پایان برنامه آمد تلویزیون را روشن نگه ندارید و با این کار یک زمینه ثابت برای تمام وقایع خانه ایجاد نکنید.

منبع: مرکز مشاوره و روانشناسی ایران-مشاوره کودک تلفنی:کودک و تماشای تلویزیون

تحقیقات نشان می دهد که اختلال مصرف ماری جوانا با سوء مصرف مواد مخدر/اختلالات و ناتوانایی های ذهنی و روانی دیگر درارتباط است.

اختلال مصرف ماری جوانا بسیار شایع است، اغلب با سایر اختلالات مصرف مواد، مشکلات رفتاری و ناتوانایی ها در ارتباط است و عمدتا غیرقابل درمان است. بر اساس مطالعات جدید انجام شده توسط موسسه ملی سوء استفاده از الکل (بخشی از موسسه ملی بهداشت):

تجزیه و تحلیل ها نشان داد که 25درصد از بزرگسالان-نزدیک به 6 میلیون نفر-اختلال مصرف ماری جوانا را در سال گذشته تجربه کرده اند،درحالی که 3/6درصد افراد نیز معیارهای تشخیصی برای این اختلال را در برخی از مقاطع زندگیشان داشتند.

یک گزارش از مطالعه ای که توسط بریجت گرانت در آزمایشگاه “ان ال ای ای” از اپیدمیولوژی و بیومتری انجام گرفت یافته های جدیدی را در مجله امریکایی روانپزشکی به نمایش گذاشت.

برطبق گفته ی جرج کووب مدیر “ان ال ای ای” :”مجموعه تجزیه و تحلیل های جدید در سطح مطالعات جمعیت شناسی توسط گروه دکتر گرانت مطالعه شد که نشان می دهد که مصرف ماری جوانا می تواند منجر به پیامدهای مضری برای افراد و جامعه شود”.

محققان با بیش از 36 هزار نفر از جمعیت بزرگسالان ایالت متحده آمریکا درباره مصرف الکل،مصرف دارو و شرایط روانی مرتبط مصاحبه کردند. قابل ذکر است،مطالعه اخیر برای تشخیص معیارهای اختلال ماری جوانا از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویراست پنجم استفاده کرده است DSM5.

در DSM5، وابستگی به ماری جوانا و سوءمصرف آن به صورت یک اختلال واحد ترکیب شده اند.برای تشخیص این اختلال افراد باید حداقل 2 تا از 11 علائم اصلی را که شامل،ولع مصرف،کناره گیری،فقدان کنترل و اثرات عاطفی منفی برمسئولیت شخصی و حرفه ای هستند را داشته باشد.شدت اختلال از طیف خیف،متوسط،شدید بسته به تعداد علایم درجه بندی می شود.

مطابق یافته های قبلی،داده های جدید نشان داد که اختلال مصرف ماری جوانا در مردان حدودا دوبرابر نسبت به زنان رایج است،درگروه های سنی جوان تر نسبت به افراد 45 ساله و بالاتر خیلی بیشتر احتمال دارد تجربه شود.این عامل خطر برای شروع این اختلال در اواخر نوجوانی و دراوایل 20 سالگی به اوج می رسد و در عرض 3تا4 سال رو به بهبود می رود.

منبع : کودک و نوجوان-افزایش مصرف ماری جوآنا در نوجوانان و اختلالات آن

اسباب بازی می تواند در بازی کودک نقش حایز اهمیتی را ایفا کند ، و در نوع بازی و طرز بازی کردن کودکان تأثیر بگذارد . تعداد اسباب بازی یکی از عوامل مؤثر در بازی است . هنگامی که کودکان تعداد کمتری اسباب بازی را در اطراف خود دارند ، بیشتر با یکدیگر بازی می کنند ، اما شیطنت های آن ها افزایش می یابد . متعدد بودن اسباب بازی به صورت محرک عمل می کند و کودکان را به اکتشاف و بازی های ساختمانی و تخیلی تشویق می کند . نوع اسباب بازی نیز بر بازی تأثیر می گذارد . به عنوان مثال : بعضی از اسباب بازی ها باعث می شود که کودک در هنگام بازی با آن ها صحبت کند . اسباب بازی هایی مانند ؛ عروسک ، خانه ، مزرعه ، حیوانات ، ماشین و … کودکان را به بازی های تخیلی سوق می دهد . اسباب بازی هایی مانند سرسره ، نردبان ، دوچرخه ، کودکان را به بازی هایی تشویق می کند که معمولا باعث تمرین عضلات بزرگ می شود . اسباب بازی هایی که شکل کامل شده ای را ندارند و کودک می تواتد به دل خواه خود آن ها را شکل بدهد یا تغییراتی در آن ایجاد کند و یا چیزی با آن بسازد بیشتر مورد علاقه ی کودکان قرار می گیرد و باعث خلاقیت آن ها می شود . اسباب بازی ها می توانند حتی به صورت یک عامل خارجی که طبق آن کودک اعمال خود را نظم می دهد ، مؤثر واقع شوند . به عنوان مثال : هنگامی که کودک با طناب بازی می کند ، خود را وادار به انجام حرکات خاصی می کند که با ویژگی های طناب مطابقت دارد ، یعنی سعی می کند تا با ویژگی های آن سازگار شود . این سازگاری پیش درآمد سازگاری های دیگری است که کودک به مرور زمان به آن دست خواهد یافت .

برای مطالعه بیشتر:

کودک و بازی و دیگر هیچ

پنج روش برای مدیریت وسایل و اسباب بازیهای کودک شما

عروسک یکی از اسباب بازی های مورد علاقه ی کودکان است . بسیاری از پژوهشگران بر این باورند ، عروسک های پارچه ای که شکل حیوانات را دارند به کودک آرامش می بخشند . این فرضیه اگرچه هنوز اثبات نشده است ، اما دیده می شود که کودکان در غیاب مادر به در دست گرفتن این نوع عروسک ها و یا هر شئ آشنایی گرایش دارند . عروسک بیشتر در بازی های تخیلی مورد استفاده ی کودک قرار می گیرد و جایگزین یک کودک ، بزرگسال و یا حتی کودکی بزرگتر می شود . بعضی از کودکان با عروسک بازی نمی کنند و در بعضی از پسران دیده می شود که به بازی با عروسک می پردازند . کودکان در سنین چهار تا دوازده سالگی ، با عروسک بازی می کنند . اسباب بازی ها ، این امکان را برای کودک فراهم می نماید تا کودک به اکتشاف بپردازد . مهارت های حرکتی و ادراکی را به دست بیاورد ، دنیای تخیلی خود را به تقلید از دنیای بزرگسالان بسازد و به این ترتیب با زندگی ، کار و روابط بزرگسالان آشنا شود . با رشد کودک و مهارت های او نوع اسباب بازی های مورد نیاز او نیز تغییر می کند .

انتخاب اسباب بازی لازم است که با توجه به نکات زیر انجام می گیرد : ایمنی اسباب بازی را نباید از نظر دور داشت . اسباب بازی هایی که به دلیل شکستنی بودن یا داشتن ناصافی هایی باعث مجروح شدن دست کودک شوند ، همچنین اسباب بازی هایی که قطعات کوچک داشته باشند ، یا قسمت هایی از آن کنده شود و ممکن است کودک آن ها را به دهان بگذارد و ببلعد ، برای کودکان خطرناک است . همچنین اسباب بازی باید با فرهنگ و ارزش های جامعه هماهنگی داشته باشد . تناسب اسباب بازی با سن کودک نیز نکته ی دیگری است که باید در انتخاب اسباب بازی رعایت شود . کودک در هر مرحله ای از رشد ، به بازی های خاصی می پردازد و به وسایلی برای پرداختن به این بازی ها احتیاج دارد . با این وجود ، اسباب بازی هایی هستند که برای سنین مختلف ، می توانند مناسب باشند .

از بدو تولد تا پایان یک سالگی

پس از تولد ، پیش از هرگونه تحرکی ، قوه ی بینایی و برخی از مهارت های نوزاد تنظیم می شود . پس او نیاز به اسباب بازی دارد که این دو وجه را تقویت کند . نوزاد در هنگام تولد دیدی کامل ندارد و به تدریج قوه ی بینایی اش تکمیل می شود . به همین دلیل برای شروع باید اشکال و اشیاء گوناگون را به او نشان دهید تا توجه او به سمت آن ها جلب شود . به عنوان مثال : اشکال سیاه و سفید و یا اشیایی که دارای خطوطی با رنگ های متفاوت می باشند ، باعث می شوند که کودک وجه تمایز میان آن ها را دریابد یکی دیگر از اشیایی که برای نوزاد یک تا سه ماهه توصیه می شود ، آینه های نشکن و ایمنی است که به نرده های تخت یا دیواره گهواره کودک نصب می شود . همچنین جغجغه ؛ که کودک در این سن تمایل دارد آن را محکم در دست بگیرد و تکان بدهد . در سنین چهار تا هفت ماهگی ؛ قوه ی بینایی نوزاد کامل تر می شود و حرکات بدنی او پیشرفت بیشتری می کند . اگر توپی را به سوی او قل دهید ، خط سیر توپ را با چشمانش دنبال می کند . او مدت های زیادی را محو تماشای خود در آینه می شود . در این سن نوزادان تمایل زیادی به لمس اجسام نرم و اسباب بازی های پارچه ای و صدا دار دارند . بنابراین استفاده از کتاب های پارچه ای و عروسک های نرم و صدا دار را توصیه می کنیم . در سنین هشت تا دوازده ماهگی ؛ می توان از اسباب بازی هایی که اندازه ی بزرگتری را دارند استفاده کرد ؛ البته اسباب بازی هایی که کودک با فشار دگمه های آن می توند صداهای گوناگونی بشنود ،(busy boxes) برای این گروه سنی بسیار سرگرم کننده می باشد. همچنین اسباب بازی هایی که با فشار دادن ، باز و بسته کردن و ایجاد صدا ، کودک را مشغول می کنند نیز برای آن ها مناسب می باشد . زیرا کودک با کمک این اسباب بازی ها عوامل و دلایل را می آموزد . در ضمن عروسک های بزرگ نیز برای کودک جالب هستند .

وسایل آشپز خانه ، تلفن ، اسباب بازی و عروسک هایی با لباس های متفاوت خلاقیت کودکان را افزایش می دهند .

منبع : کودک و نوجوان-اسباب بازی مخصوص سنین مختلف

35فعالیت که می توانید با فرزندتان انجام دهید.

زنگ های خطر بیشتر به صدا در آمده اند. امروزه کودکان به خاطر استفاده از بازی های ویدئویی، گوشی های هوشمند، تبلت ها، تلوزیون ها و کامپیوتر ها مضطرب، بی تمرکز، کم خواب و زود خشم هستند.

هر روز در محیط اجتماعی شاهد کودکانی هستیم که ناآرام، فراموشکار، بی تمرکز، مضطرب، کم حرف، بی ادب یا غمگین بوده و گوشه ی لب هایشان افتاده است.

خیلی از این کودکان بیش از حد در معرض نمایشگر های الکترونیک بوده اند، گاهی از زمانی که فقط 2 سال داشته اند. آنها هرگز بازی های فعال کودکی، همچون «لی لی» «قایم باشک» «گرگم به هوا» را با پدر و مادرشان انجام نداده اند. این بازی های ساده پس از سال ها به جا مانده اند زیرا فعالیت های فیزیکی و تعامل با پدر و مادر یا همسن ها باعث رشد سالم مغز در کودکان می شود.

برای مطالعه بیشتر در زمینه بازی های کودکان:

خلاقیت در بازی

اهمیت بازی های خارج از خانه در کودک

اما امروزه، کودکان به وسیله نیروهای خارجی ، روبروی گوشی های هوشمند، بازی های ویدئویی و تلوزیون زندگی می کنند. آنها هر نوع وسیله ی الکترونیکی که می خواهند را بدست می آورند، اما این همه ی آنچه آنها برای رشد سالم نیاز دارند نیست- یعنی، تعامل های سرزنده و چهره به چهره ی مداوم با پدر و مادرشان. همانطور که پزشک کودک و روانشناس معروف، وینیکات، به خوبی بررسی کرده، نوزادان به الگو پاسخ می دهند- و خود را در آینه رفتار والدین می بینند. می بینند که مادرشان در شبکه های اجتماعی کاری را انجام می دهند که در حالت عادی انجام نمی دهند. حتی ملیندا گیتس، همسر بیل گیتس، راجع به تاثیرات منفی تکنولوژی بر کودکان امروزی هشدار می دهد. وی در ستون اخیر واشنگتون پست نوشته است:

«… به عنوان مادری که می خواهد مطمئن شود که کودکانش ایمن و شاد هستند، احساس نگرانی می کنم و به گذشته فکر می کنم که چقدر می توانستم کار ها را متفاوت انجام دهم. پدر و مادر ها باید خودشان انتخاب کنند که چه چیز برای خانواده شان موثر است، اما احتمالا من قبل از اینکه کامپیوتر را در دسترس فرزندانم قرار دهم، صبر می کردم.»

اخیرا، در پی بی اس نیوز، گیتس می گوید کودکان نیاز به گفت و گوی رو در رو با افراد و همدلی با آنان دارند. هرچند تکنولوژی برای کودکان فوایدی نیز دارد، اما به آنها مهارت های ارتباطی مهم را یاد نمی دهد. تکنولوژی آنها را برای تعاملات در دنیای واقعی آماده نمی کند.

بازداشتن کودکان از نمایشگر های رسانه ها کاری نشدنی و غیر عادی نیست . بهتر است که به تدریج انجام شود، فعالیت های دیگر جایگزین استفاده از نمایشگر ها شود.

روانشناس بالینی سبین دوفو برنامه ای چهار گامی برای حذف یا کاهش نمایشگر ها از زندگی روزانه ی کودکان پیشنهاد می کند: 1) عدم استفاده از نمایشگر ها در صبح. 2) عدم استفاده از نمایشگر ها موقع غذا. 3) عدم استفاده از نمایشگر ها قبل از خواب. 4) عدم وجود نمایشگر در اتاق خواب کودکانتان.

در زیر، برای پدر و مادر ها یی که می خواهند نمایشگر ها را با فعالیت های دیگر جایگزین کنند چند پیشنهاد داریم. این لیست فقط توصیه هایی را پیشنهاد می دهد. من مطمئنم که پدر و مادر ها می توانند ایده های جدید خودشان را خلق کنند.

1- کودکتان را به پارک ببرید.

2- با هم دوچرخه سواری کنید.

3- فرزندتان را به کتابخانه ی عمومی ببرید. کمکش کنید کتاب هایی که علاقه دارد را بردارد.

منبع : کودک و نوجوان-35 فعالیت که می توانید با فرزندتان انجام دهید

مهم نیست که چرا کودک انتظار دارد شما بلافاصله درخواست او را برآورده کنید. قدم اول شما این است که تجربه‌ای را که مبنای چنین انتظاراتی شده است، تغییر دهید.

گروهی عمل کنید. هر کسی که با کودک سروکار دارد، باید به عنوان بخشی از حل مشکل عمل کند. این افراد شامل پرستار کودک و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها نیز می‌شود. هیچ چیز مانند این عبارت آشنا از پدربزرگ که می‌گوید «آب‌نبات رو بده بهش بابا!» بدخلقی کودک را ابقاء نمی‌کند. همه باید با نقشه شما همکاری کنند تا در نهایت، وضعیت موجود تغییر کند. اگر تمام افراد نمی‌توانند همکاری کنند و یا همکاری نمی‌کنند، ارتباط کودک با فرد مزبور باید برای مدتی محدود شود. بدین ترتیب کودک می‌فهمد که والدین، از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها متفاوتند.

تجربه متفاوت کودک با مشاور کودک
خودتان نزد کودک باشید. کودکان می‌توانند به آسانی به هدیه‌های والدین، هنگامی که از آنها به عنوان جایگزین‌هایی برای حضور فیزیکی (منظور این است که خود پدر یا مادر، نزد کودک حضور داشته باشند)، یا توجه و یا جبران حرف‌های تند قبل و یا راهی برای او وقت بگذارید. همیشه، زمان‌هایی، به‌طور غیر مشروط، به او محبت و توجه کنید ـ زمانی که او آن را تقاضا نمی‌کند و یا از شما چیزی نمی‌خواهد. سپس به آن لحظه‌های ویژه را نیز اضافه کنید.

لحظه‌های ویژه می‌تواند خواندن یک قصه قشنگ در هنگام بازی کردن دو نفری و یا این که گفتگو در مورد وقایع روز بعد باشد. بگذارید بداند که اطرافیانش او را دوست دارند و برای دیگران ارزش دارد.

برای تغییر رفتار کودک برنامه‌ریزی کنید
اگر می‌خواهید کودک رفتارش را تغییر دهد، باید ابتدا رفتار خودتان را تغییر دهید.

از پیش فکر کنید. هنگامی که جنجال شروع شد هر کجا که هستید برای پاسخگویی به خواستن‌های کودک آماده باشید. در درجله اول، از مکان‌های عمومی که در آنها چنان مضطرب می‌شوید که نمی‌توانید با وجود نق‌نق کودک در مقابل خواسته‌های کودک مقاومت کنید، بپرهیزید. کودک باید بداند که شما جدی هستید. بنابراین، طرح جدید خود را در منزل شروع کنید. سپس قبل از رفتن به مغازه خواروبار فروشی به کودک بگویید که در آنجا تنها اشیاء موجود در فهرست را خریداری خواهید کرد. از او بخواهید که یک یا دو خوراکی دلخواهش را پیشنهاد کند و آنها را به لیست اضافه کنید. سپس در راه خواربار فروشی مشارکت او را تحسین کنید.

به گفته خود عمل کنید. قبل از رفتن به مغازه، قانون را تکرار کنید: بجز موارد موجود در فهرست، خرید دیگری انجام نخواهد شد. اگر کودک تقاضای خوراکی دیگری می‌کند، چند ثانیه مکث کنید تا تقاضا را بررسی کنید و سپس دلیلی ارائه دهید، مثلا: «نه، برای تو خوب نیست.» حرف خود را عوض نکنید. ممکن است روش برخورد با جُرج چهار ساله که دائما تقاضای چیزهای مختلفی می‌کرد، برای شما هم مفید واقع شود.

مادر جرج به او گفت که تنها می‌تواند در فروشگاه یک چیز را برای خودش انتخاب کند، و با هم تصمیم گرفتند که آن یک چیز کتاب باشد. برای به دست آوردن کتاب، جرج می‌بایست هیچ چیز دیگری را درخواست نکند و آرام روی نیمکت مغازه بنشیند. این روش موثر واقع شد.

همیشه تصمیم خود را به‌طور واضح به کودک بگویید که چه چیزهایی را می‌توانید بخرید و چه چیزهایی را نمی‌توانید بخرید. فرض کنید که کودک شما در ساعت هفت و سی دقیقه بعد از ظهر یک شیرینی می‌خواهد. به چشم‌های او نگاه کنید و با لحنی ثابت و دوستانه توضیح دهید که این درخواست منطقی نیست چون الآن شام حاضر می‌شود «ولی می‌تونی بعد از شام یکی بخوری».

تسلیم نشوید. هنگامی که تصمیم خود را گرفتید و به کودک گفتید، به آن پایبند باشید! حتی در صورتی که کودک داد و فریاد می‌کند و یا به این سو و آن سو لگد می‌زند، تسلیم نشوید. مقاومت خود را محک بزنید. به عنوان مثال بیایید در نظر بگیریم که شما در قسمت خروجی سوپرمارکت هستید و کودکتان تاکنون پنجاه چیز مختلف، از شیرینی تا شکلات و آدامس را در خواست کرده است. در حالی که شما در حال پرداخت بهای خرید خود هستید، کودک شروع به جیغ زدن می‌کند که برایم شکلات بخر. صبر کنید و دست و پای خود را گم نکنید. این یک تجربه مهم یادگیری برای هر دو شماست.

از تحسین استفاده کنید. به تدریج با رد فزاینده درخواست‌های کودک و کسب صبر بیشتر در مقاومت در برابر انجام خواسته‌هایش، سعی کنید او را سخاوتمندانه برای تلاش‌هایش در زمینه همکاری تحسین کنید ـ به ویژه برای قبول کردن «نه». گاهی بدون این که کودک درخواستی کرده باشد، چیزی را که کودک معمولا درخواست می‌کند، به او بدهید. با این حال، به این کار عادت نکنید زیرا بدین ترتیب، کودک انتظار آن را پیدا خواهد کرد و شما سر جای اولتان برخواهید گشت.

پیشرفت کودک را یادداشت کنید. بسیاری از والدین، استفاده از جدول را برای ثبت پیشرفت‌های کودک بسیار مفید می‌یابند. رفتار مطلوب را معین کنید و سپس آن را بشمارید. کودک با پذیرفتن جواب نه و یا با اطاعت از فرامین شما نمره‌ای خواهد گرفت. نمره‌ها را با یکدیگر جمع کنید و در بیرون رفتن بعدی برای کودک جایزه‌ای به انتخاب خودش بخرید.

یاد بگیرید که شکست نخورید
برخورد کردن با توفان بداخلاقی و رفتار ضداجتماعی کودک در اماکن عمومی، به تصمیم قطعی شما نیاز دارد. در چنین شرایط ناخوشایندی، هیچ راه حلی بهتر از قاطعیت و پایداری والدین نیست. فرض کنید که در حال صرف شام لذیذی در یک رستوران دوست داشتنی هستید. لِسلی می‌خواهد قبل از خوردن حتی یک قاشق از غذایش، تکه سوم کیکش را بخورد. شما می‌گویید: «نمی‌شود!» و او شروع به نق زدن می‌کند.

منبع: مرکز مشاوره و روانشناسی ایران-مشاور کودک:تجربه کودک را عوض کنید

کودک را روبروی خودتان روی صندلی بنشانید و از او بخواهید که دست‌هایش را روی زانوهایش بگذارد. البته کودک نفس خواهد کشید! ولی باید سعی کند مانند مجسمه بی‌حرکت بماند و حتی دست‌ها یا بینی‌اش را تکان ندهد. با تمرین، او می‌تواند یک دقیقه بی‌حرکت بنشیند و بعضی از کودکان می‌توانند پنج دقیقه یا بیشتر بی‌حرکت بمانند. هرچند روز یکبار بازی را تکرار کنید تا آگاهی او را نسبت به کنترلش روی حرکات، بالا ببرید. فراموش نکنید که او را به خاطر پیشرفت، هر چقدر اندک، شدیدا تحسین کنید.

نگاه کنید تا زمان بگذرد

یک راه حل واقعی برای طولانی کردن زمان، ایجاد کردن موقعیتی است که نیازمند آرام نشستن است. به تدریج به او بگویید که انتظار دارید چگونه رفتار کند. یک مداد و یک ورق کاغذ بردارید. برای هر زمانی که او باید آرام بنشیند یک شکل، مثلا ستاره، دایره یا یک صورت خندان بکشید. برای مثال، ده دقیقه آرام نشستن نیازمند کشیدن ده ستاره است. با گذشتن هر دقیقه، او باید یکی از شکل‌ها را رنگ کند یا‌هاشور بزند. هنگامی که تمام ستاره‌ها یا شکل‌ها‌هاشور خوردند، زمان تمام شده و او بازی را برده است.

فرود موفقیت‌آمیز

این یک راه‌حل سرگرم‌کننده است که با آن می‌توانید به صورت تصویری، به کودک خود نشان دهید که از او چه انتظاری دارید. کودک را وادارید که وانمود کند ر حال نشستن روی صندلی هواپیماست و کمربندش را هم بسته است. به او بگویید که شما خلبان هستید و اعلام می‌کنید که علامت روی کمربند ایمنی «روشن» است. این بدان معناست که او باید همانجا بنشیند. سپس چراغ کمربند را «خاموش» کنید تا بدین ترتیب کودک بتواند بلند شود و بایستد. با تکرار این بازی، به تدریج زمان نشستن را افزایش دهید.

کودک را به صندلبی بچسبانید

وانمود کنید که صندلی را قبل از این که کودک بنشیند، به چسب آغشته کرده‌اید ـ یا این که بگذارید خودش این تصور را بکند. وقتی او را به صندلیش «چسباندید»، از او بخواهید که دیگر به اشیاء یا افرادی که همانطور به صندلیشان چسبیده‌اند و بسیار آرام نشسته‌اند، توجه کند.مشاور کودک و نوجوان

زمان را برگردانید

– در مورد کودکانی که در آرام نشستن مشکل دارند، انتظارات خود را دقیقا معلوم کنید. سپس به او بگویید که برای هر دقیقه‌ای که آرام بنشیند، به او زمان را بر خواهید گرداند.

– در ازای هر دقیقه خوب نشستن، اجازه دهید یکی دو دقیقه، کاری را که دوست دارد انجام دهد. زمان را ثبت کنید.

– کودک را به خاطر بردباریش عمیقا تحسین کنید.

– به کودک تفهیم کنید که در ازای دقایقی که آرام نمی‌نشیند، باید کار منزل بیشتری را انجام دهد، تلویزیون تماشا نکند و…. حتما از این زمان نیز یادداشت بردارید. ولی این نکته را در نظر داشته باشید که اگر مبنا بر این است که به این صورت او را تنبیه کنید و یا به او فشار بیاورید، زیاد هم او را لای منگنه قرار ندهید و سعی کنید بیش از حد به او فشار وارد نکنید.

کودکانی که دستورات را اطاعت نمی‌کنند

عدم پیروی کودک از دستورات والدین، می‌تواند عصبانی کننده و آزار دهنده باشد. در انتهای روز شما از تکرار کردن، بحث کردن، نق زدن و کلک زدن‌های او به ستوه می‌آیید. اولین چیزی که باید به خاطر بسپارید این است که تعداد خواست‌ها و فرامین‌تان معقول باشد تا کودک تبدیل به پادو یا کارگر شما نشوند. دومین مسأله این است که در لحن و عمل، خوشایند و منطقی باشید.

گاهی کودکان به این دلیل عادت به بی‌توجهی نسبت به دستورات می‌کنند که به خوبی می‌دانند دستورات، پیش از جواب دادن به آنها، بارها تکرار خواهند شد. یاد گرفته‌اند که چه مدت طول می‌کشد تا والدینشان به اندازه کافی عصبانی شوند و آنها را مجبور به اطاعت کنند. همچنین می‌دانند که ممکن است والدینشان تسلیم شوند و خودشان کار را انجام دهند. با این حال، گاهی جواب ندادن صرفا به دلیل سرکشی و نافرمانی، و گاه به دلیل انتظارات زیباده از حدی است که داریم و یا انتظاراتی که به وضوح آنها را بیان نمی‌کنیم.

اگر کودکتان می‌فهمد ولی ندرتا از دستورات شما تبعیت می‌کند، راه حل‌های زیر را امتحان کنید. ما خودمان این راه حل‌ها را کارساز یافته‌ایم.

صریح و دقیق باشید

ما اغلب چنان گرفتار صادر کردن فرامین هستیم که نمی‌فهمیم چقدر از کودک انتظار داریم. کودک ممکن است نداند معنای «اتاقت رو تمیز کن» چیست. ممکن است معنای اتاق تمیز برای او، با انتظارات ما مطابقت نکند. همچنین گاهی والدین چنان پشت سر هم دستوراتی صادر می‌کنند که کودکان قادر به یادآوری آنها نیستند. و نهایتا این که گاهی والدین از کودکانشان خواهش می‌کنند که کاری را انجام دهد، در حالی که قصدشان این بوده است که به او بگویند که باید آن کار را انجام دهد.

کاری را که می‌خواهید، دقیقا با کلمات ساده و قابل فهم بیان کنید. و آن را به صورت دقیق شرح دهید.

تعداد دستورات را محدود کنید. بسیاری از مواقع والدین تعداد زیادی دستور را یکجا صادر می‌کنند! در حدی به کودک دستور دهید که بتواند آن را حفظ کند و به خاطر آورد. هنگامی در صورت لزوم برای او دستورات دیگری صادر کنید که آن کارها را انجام داده است. برای مثال، اگر می‌خواهید اتاقش را تمیز کند به او بگویید که چطور قدم به قدم آن را انجام دهد: «اسباب بازی‌هایت را جمع کن، لباس‌هایت را آویزان کن و….» هنگامی که او کل کار را فهمید، می‌توانید صرفا به او بگویید: «برو اتاقت را تمیز کن.»

پیش از این که سخن بگویید، فکر کنید. اگر می‌خواهید جواب نه نشنوید، به کودک امکان انتخاب ندهید، مثلا نگویید: «می‌خوای همین الان اتاق رو تمیز کنی؟» و یا «چطوره بریم دندانپزشکی؟» می‌توان در عین حال که خودکامه و دیکتاتور نبود، قاطع بود. گاهی می‌توانید از انگیزه دادن هم استفاده کنید، مثلا: «شرط می‌بندم قبل از این که تا ده بشمُرم از ماشین پیاده می‌شی!»

منبع: مرکز مشاوره و روانشناسی ایران-مشاوره کودک و نوجوان:با کودک مجسمه‌بازی کنید

کودک و نظم و ترتیب: شما نیز ممکن است مانند بسیاری از والدین فکر کنید باید اسم کودک شما را طوفان تورنادو می‌گذاشتند. گاهی به نظر جالب می‌رسد که چطور این موجودات کوچک می‌توانند در چنین زمان کوتاهی تمام چیزهای یک اتاق را به هم بریزند. کودکان دوست دارند چیزها را به هم بریزند و کودکان خردسال‌تر اصلا فکر نمی‌کنند چیزها را به هم ریخته‌اند: آنها هر چقدر چیزهای بیشتری برای بازی کردن دورو برشان باشد، سرگرم‌تر می‌شوند و بیشتر لذت می‌برند.

بعد از مدتی خانه شما شبیه حراجی‌های لباس یا اسباب‌بازی می‌شود و شما همیشه در حال غر زدن سر کودک هستید که چیزهایی را که ریخته است، جمع و جور کند و یا این که خودتان آنها را جمع می‌کنید. در این صورت، شما باز هم یک مسئولیت دیگر را که نباید برعهده می‌گرفتید، برعهده گرفته‌اید و از همه بدتر این که، کودک می‌فهمد کسی هست که پشت سرش چیزهایی را که ریخته است، جمع کند.

هر کس می‌تواند و باید مسئول تمیز کردن ریخت و پاش‌های خودش باشد. به کودک خود اهمیت مراقبت از وسایل و گذاشتن آنها در محل مخصوصشان را یاد دهید. او با پیدا کردن سریع وسایلش و غروری که این مرتب بودن به او می‌دهد، در واقع خودش جایزه‌اش را گرفته است.

گاهی صرفا لازم است که شما به اصطلاح چوب به زمین بکوبید: «این خانه باید این‌طور باشد که همه ما خودمون وسایلمون را جمع کنیم!» به‌طور ایده‌آل این قانون بازد از ابتدا، جزء طبیعی زندگی باشد. اگر چنین نیست، می‌توانید با بکارگیری یک یا چند مورد از راه حل‌های زیر، موقعیت را اصلاح کنید.

از پیش برنامه‌ریزی کنید

مرتب بودن، باعث صرفه‌جویی در وقت و جلوگیری از درگیری می‌شود و به شما اجازه می‌دهد که محیط اطرافتان را کنترل کنید. بنابراین با صرف کمی وقت طوری محیط اطراف کودک را تغییر دهید که نظیف بودن برایش آسان‌تر شود.مشاوره کودکان تهران

برای نگهداری لوازم کودک مکان‌هایی را تعیین کنید. به او بگویید همان‌طور که او خانه‌ای برای زندگی کردن دارد، همه اشیاء و لوازمش هم به خانه احتیاج دارند. محل‌های جداگانه‌ای را برای اسباب بازی‌ها، لوازم ورزشی و لوازم هنری و…. کودک تعیین کنید. جعبه‌های کفش می‌توانند برای نگهداری اشیاء کوچک‌تر به کار روند و می‌توان از جعبه جواهرات برای نگهداری اشیاء با ارزش استفاده کرد. برای اشیاء بزرگ‌تر، تاقچه، کابینت یا کمد مناسب‌تر از جعبه‌های اسباب‌بازی بزرگ هستند که در آنها اسباب بازی‌ها به هم ریخته می‌شوند و می‌شکنند. سطل‌های پلاستیکی آویزان شونده، محل مناسبی برای اسباب بازی‌های با قطعات فراوان هستند. به هر شکل که در مورد این مسائل تصمیم می‌گیرید، هدف شما باید این باشد که هر چیز جای معینی داشته باشد.

محل اشیاء را طوری قرار دهید که در دسترس کودک باشد. اتاق را از چشم کودک نگاه کنید و مطمئن شوید که تاقچه‌ها، کابینت‌ها، جارختی‌ها و طبقه‌های کمد طوری قرار گرفته است که کودک می‌تواند به آسانی به آنها دسترسی پیدا کند.

به محل‌ها برچسب بزنید. محل هر چیز را با برچسب (اتیکت)، حرف چسبان و یا حتی عکس مشخص کنی. به این ترتیب، کودک یکی از فایده‌های حروف الفبا را نیز یاد خواهد گرفت!

به کودک آموزش دهید و او را زیر نظر بگیرید

برای کودکانتان الگوی عملی باشید. بدین معنا که شما خودتان باید مرتب و منظم باشید و بر کار آنها نیز نظارت کنید. کودکانی که هرگز در عمرشان مرتب نبوده‌اند نمی‌توانند در یک چشم به هم زدن همه جا را مرتب کنند. همچنین آنها می‌دانند که چه باید بکنند. تمام کودکان ـ بزرگ و یا کوچک ـ باید بدانند که انتظارات شما دقیقا چه هستند. آیا اتاق فقط باید جلوی چشم شما تمیز باشد و یا این که حتی پشت درهای بسته هم باید اتاق تمیزی داشته باشند؟ به خاطر بسپارید که کودک به تدریج یاد می‌گیرد که شما چه می‌خواهید و بنابراین شما باید در انتظاراتتان واقع‌بین باشید.

آماده باشید که گاهی به کودک کمک کنید. حتی مرتب‌ترین کودکان نیز برای جمع کردن اسباب بازی‌هایی که دارای قطعات متعدد هستند، نیاز به کمک دارند تا قطعات گم نشوند. روش زیر را که ما از مادر یک کودک دو ساله یاد گرفته‌ایم، امتحان کنید: از کودک خواسته شد که به بهترین وجه اسباب بازی‌هایش را جمع کند و سپس مادرش برگشت تا با هم قطعات اسباب‌بازی را سوار کنند. به تدریج که کودک مهارت پیدا کرد، توانست قطعات بیشتری از اسباب‌بازی را سوار کند و نهایتا توانست خودش این کار را با احساس غرور خاصی به تنهایی انجام دهد.

در کودک عادت ایجاد کنید. کودک خود را تشویق کنید که وسایلش را بلافاصله بعد از بازی، جمع کند. در مورد کودکان نوپا چنین کنید: یکی شما بردارید، یکی کودک بردارد و بخوانید: «ما چیزامونو این جوری جمع می‌کنیم، ما چیزامونو این جوری جمع می‌کنیم….» هنگامی که جمع کردن و برداشتن از روی زمین را یاد گرفت، هدف بعدی این است که به او یاد دهید آنها را کجا بگذارد. اگر این آموزش را از ابتدای زندگی کودک آغاز کنید، او به این نتیجه خواهد رسید که این کار جزء طبیعی بازی کردن یا کار کردن است.

روشن صحبت کنید

هنگامی که می‌خواهید کودکتان وسایلش را جمع و جور کند، به روشنی و با لغات ساده به او بگویید که دقیقا چه کاری را باید انجام دهد: «مارسی، لطفا تمام اسباب بازی‌ها رو جمع کن و اونارو مرتب داخل طبقه مخصوص اسباب بازی‌ها بذار!» با لحنی مهربان ولی قاطع صحبت کنید و هرگز با تحکم فرمان صادر نکنید. اگر کودک پاسخ نداد، درخواست خودتان را پنج ثانیه بعد مجددا تکرار کنید. اگر با این که می‌دانید هر دو بار را شنیده است، هنوز واکنش نشان نمی‌دهد، پیامدهای کارش را به او نشان دهید. (قسمت بعد را بخوانید)

پیامدهای کار کودک را به او نشان دهید

برای این که دستورات شما معنی‌دار باشند، کودک باید بداند که اگر او کاری را که شما خواسته‌اید، انجام ندهد، جای بحث ندارد. شما آن کار را به جای او انجام نخواهید داد و او پیامدهای کارش را بلافاصله خواهد دید. این پیامدها می‌تواند به صورت محرومیت موقت، گرفتن دست کودک و مجبور کردن او به انجام کارها و یا تصحیح بیش از حد باشد.

روش دیگری را می‌توانید هنگامی که به خانه آمدید و متوجه شدید کودک وسایلش را جمع نکرده است، به کار برید. به او به تدریج بفهمانید که هر چیز را که تا انتهای روز جمع نکند، برای مدتی، مثلا یک هفته، مال شما خواهد شد. این وسایل را تا مدت معین در جعبه مخصوص (جعبه جریمه) بگذارید و اطمینان حاصل کنید کودک می‌داند که اگر این امر دوباره اتفاق بیفتد، مجددا جریمه خواهد شد.

از تحسین و تقویت استفاده کنید

تشویق در این مورد نیز، مانند تمام موقعیت‌های دیگر، مفید خواهد بود. همیشه، هنگامی که رفتار کودک خوب است، او را تحسین کنید.

منبع: مرکز مشاوره و روانشناسی ایران-مشاوره کودکان تلفنی :کودک و نظم و ترتیب

وقتی والدین به خاطر مشکلاتی که در مواجهه با رفتار کودک خود دارند، با ما مشورت می‌کنند، اغلب آنقدر درمانده‌اند که حتی نکته مثبتی هم برای گفتن ندارند. آنها شخصیت کودک را با کلماتی نظیر: لجباز، تنبیل و خودخواه توصیف می‌کنند. این یک حلقه معیوب است و راه به جایی نمی‌برد. تغییر دادن شخصیت به مراتب از تغییر دادن رفتار مشکل‌تر است. وقتی برای تغییر دادن رفتار کودک تلاش می‌کنید، احتمال موفقیت شما بیشتر است. به بچه نگویید، «چه دختر خوبی». زیرا این جمله بدین معناست که هدف، عبارت است از خوب بودن در تمام اوقات؛ مسلم است که این انتظار غیر ممکن است. به جای آن می‌توانید «من از طرز حرف زدنت با مایکل خوشم آمد». گفتن عبارت «پسر خوب» یا «دختر خوب» نمی‌تواند احساس مشخصی را به کودک القاء کند؛ مگر آن که کودک بتواند آن را با رفتارهای خویش ارتباط دهد؛ زیرا تصور هر کس از خود، بر پایه تصوری که از اعمالش دارد، استوار است.مشاوره کودک تلفنی

چگونه رفتار کودک را تحسین کنیم؟
موثرترین راه برای آموزش رفتار خوب، شکل دادن رفتار با تحسین است. این روش تربیتی، باید به‌طور مداوم مورد استفاده قرار گیرد تا رضایت شما را از رفتارهای جدید فرزندتان نشان دهد.

از تحسین‌های ویژه استفاده کنید
هدف از تحسین کردن، افزایش رفتارهای شایسته است پس شما باید بر رفتارهای خاصی که مورد قبولتان هستند، تاکید کنید. هرچه تحسین شما اختصاصی‌تر باشد، کودک درست بودن کارش را بهتر درک می‌کند و احتمال این که آن عمل را تکرار کند نیز بیشتر می‌شود. برای نمونه یک روز صبح متوجه می‌شوید که فرزندتان رختخوابش را مرتب کرده است، در همان حال نیز مشغول شانه زدن موهایش است. اگر به سادگی بگویید «از این که امروز صبح رختخوابت را جمع کردی خیلی خوشم اومد ممنونم.»

وقتی والدین برای یافتن نکته مثبتی در رفتار کودکشان دچار مشکل می‌شوند ما از آنان می‌خواهیم که از رفتارهای پسندیده کودکان خود یادداشتی تهیه کنند. ما والدینی را دیده‌ایم که فریاد می‌زدند: «هیچی برای نوشتن نبود!» اما بیشتر پدر و مادرها از مشاهده آن همه رفتارهای خوبی که نوشته بودند و از نقشی که از این یادداشت‌ها در یادگیری روش تحسین داشت، شگفت‌زده می‌شدند.

وقتی شما از این روش استفاده می‌کنید، در پایان هر روز، یادداشت‌ها را به کودکتان هم نشان دهید. این کار، روش خوبی برای صحبت کردن در مورد وقایع هر روز است و با این کار هر دو شما احساس خوبی خواهید داشت.

هر پیشرفتی را تحسین کنید
مراقب باشید تا به رفتارهای خوب کودکتان توجه کرده، آنها را تحسین کرده و بدین وسیله قدیم کوچک در جهت تربیت کودک بردارید. اگر به فرزند خردسالتان گفته‌اید که باید اسباب بازی‌هایش را پس از بازی کردن با آنها مرتب کند ولی او قبلا هیچ‌گاه این کار را انجام نداده است، پیشرفت‌های کوچک او را نیز ستایش کنید.

برای نمونه، دفعه اول به خاطر برداشتن یکی از اسباب بازی‌ها از کف اتاق و گذاشتن آن در کمد (در حالی که سه یا چهار تای دیگر را رها کرده است) از کودکتان تعریف کنید و به او آفرین بگویید: «چه کار خوبی کردی که کامیونت‌رو توی کمد اسباب بازی‌ها گذاشتی. بگذار کمکت کنم تا بقیه‌رو هم جمع کنی». دفعه بعد به خاطر جمع کردن دو قطعه از اسباب‌هایش از او تعریف کنید و همین‌طور ادامه دهید تا رفتار کودک اصلاح شود.

تصور کنید که فرنزد شما می‌خواهد همیشه مورد توجه باشد و تا وسط حرف شما نپرد نمی‌گذارد که مکالمه تلفنی خود را تمام کنید. بار اول که سی ثانیه منتظر شد، صحبت کردن را متوقف کنید و به خاطر این کارش از او تشکر کنید و قبل از آن که دوباره شروع به صحبت کنید، جوابش را بدهید. در فرصت مناسب بعدی برای زمان طولانی‌تری صبر کنید و سپس جوابش را بدهید. در واقع با این کار انتظار را در او شکل دهید. شاید مجبور باشید که کارتان را با توقعات کمتری آغاز کنید تا به هدفتان برسید.

هنگامی که رفتار جدیدی تثبیت شده است، برای حفظ آن به تحسین کمتری نیاز داریم و لازم نیست کودک در مورد آن رفتار به خصوص به‌طور مداوم تمجید شود. در عوض، به‌طور اتفاقی این کار را انجام دهید؛ مثلا هر پنج یا ده باری که کودک آن را انجام می‌دهد، از او تعریف کنید. این روش برای تقویت رفتار مزبور کافی است و به زودی برای هر دوی شما طبیعی خواهد شد. توجه داشته باشید که در مورد هر رفتاری ستایش را هرگز به‌طور کامل متوقف نکنید.

به‌طور مناسب و مقتضی تحسین کنید
برای دریافت پاسخ‌های بهتر، نوع تحسین را با سن و اخلاق کودک متناسب کنید. برای نمونه در آغوش گرفتن، بوسیدن و دیگر نشانه‌های عملی محبت همراه با کلمات مهرآمیز، برای کودکان خردسال موثرند. اما در مورد کودکان بزرگ‌تر بهتر آن است که از پیام‌های سری استفاده کنیم. زیرا این کودکان بیشتر دوست دارند به‌طور خصوصی تشویق شوند. برای نمونه، می‌توانید با یک چشمک یا اشاره دست نشان دهید که به عمل خوبش توجه کرده‌اید. بعدا می‌توانید در مورد رفتار پسندیده‌اش، با یکدیگر صحبت کنید.

بیشتر کودکان بزرگ‌تر با لحن آمیخته با شوخی را به تعریف و تمجید مستقیم ترجیح می‌دهند. گفتن این جمله که «عجب مستخدم با سلیقه‌ای اینجا بوده است!» پاسخ بهتری را در یک کودک دوازده ساله برمی‌انگیزد تا این جمله که «واقعا رختخوابت را خیلی خوب مرتب کرده‌ای».

به نظر ما باید در مورد واکنش‌های فرزندتان نسبت به تحسین، قضاوت کنید تا ببینید به هدف زده‌اید یا خیر. اگر کودک تعریف‌های شما را نادیده می‌گیرد، ولی بعدا آن رفتار خوب را تکرار می‌کند، درمی‌یابید که ستایش موثر بوده است.

توجه: به خاطر داشته باشید که جملات تکراری خسته کننده می‌شوند. عبارات مشابهی که پشت سر هم استفاده می‌شوند، تاثیر خود را از دست می‌دهند؛ خلاق باشید. گاهی بهتر است یک یادداشت زیر بالش یا در کیف فرزندتان بگذارید و در آن از یک رفتار ناپسندش به‌طور خاص شکایت کنید. یا اجازه دهید در حالی که با عصبانیت در مورد اعمال نادرستش با یک دوست صحبت می‌کنید، به‌طور تصادفی حرف‌های شما را بشنود.

برای تقویت اثرات تحسین می‌توانید یک جایزه را نیز با آن همراه کنید. به کودک بگویید که از کدام کارش خوشحال شده‌اید و به او وعده یک هدیه کوچک بدهید، ولی هدیه دادن را برای زمان‌های خاص بگذارید تا همیشه منتظر آن نباشد.

بلافاصله کودک را تحسین کنید
تحسین کردن به خصوصی در مورد کودکان خردسال وقتی موثرتر است که بدون معطلی صورت گیرد. نگذارید تا بین رفتار پسندیده او و پاسخ شما فاصله زیادی بیفتد، اگرچه کودکان بزرگ‌تر قادرند این فاصله زمانی را درک کنند.

معمولا فاصله بین عمل کودک و واکنش ما می‌تواند با یک اشاره کوچک به موضوع پُر شود. سپس در یادداشت روزانه رفتارهای خوب نوشته شود. وقتی این یادداشت را به او نشان می‌دهید، چیزی هم به عنوان تحسین بگویید. مثلا بگویید: «وقتی می‌بینم به خواهرت هم کاغذ نقاشی می‌دی، خیلی خوشحال می‌شم». البته لازم نیست که در یادداشتتان توضیحات کاملی بنویسید، بلکه رفته رفته عادت می‌کنید علامتی بگذارید که فقط برای خودتان معنی داشته باشد.

تحسین را با علاقه بی‌قید و شرط بیامیزید
در مواردی که کودک فقط هنگام تحسین شدن مورد توجه والدینش قرار می‌گیرد، به تدریج نسبت به آن احساس نیاز می‌کند. برخی از والدین نگران آنند که مبادا کودکشان فقط هنگامی که مورد توجه قرار می‌گیرند و تشویق می‌شوند، خوب رفتار کنند. برای رفع این مشکل، بهترین کار این است که پس از جا افتادن یک رفتار جدید رفته رفته از میزان تعریف و تمجید بکاهیم و آن را به‌طور موردی انجام دهیم. زیرا هر وقت کودک عملی شایسته انجام می‌دهد، والدینش برای تشویق کردن او حضور دارند.

مواقعی که به‌طور اختصاصی و با دید مثبت روی رفتار فرزندتان نظر می‌دهید، به کودک کمک می‌کنید تا یک دید مثبت نسبت به خود به‌دست آورد و مراقب اعمالش باشد.

در همین موقع به کودک نشان دهید که حتی وقتی در حال بررسی رفتارش نیستید نیز به او ارزش می‌دهید و بدون هرگونه قید و شرطی دوستش دارید. بغلش کنید، به او توجه کنید، به حرف‌هایش گوش دهید، برایش ارزش قائل شوید و به او اطمینان بدهید که لازم نیست برای به‌دست آوردن علاقه شما نگران باشد، چون در هر حال و همیشه از آن برخوردار است.

منبع: مرکز مشاوره و روانشناسی ایران-مشاوره کودکان تلفنی:تحسین رفتار کودک

آیا به نظر می‌آید کودکان شما درخواست‌هایتان را نمی‌شنوند؟ اگر این‌طور است، به خاطر ضعف شنوایی آنها نیست، بلکه نشانه بی‌توجهی آنها به حرف‌های شما است. آنها تا هنگامی که صدایتان به حدی بلند شود که احساس کنند خیلی جدی هستید به این کار ادامه می‌دهند.

رفع این مشکل دو جزء ضروری را می‌طلبد: والدین باید چیزی را بگویند که هدفی از آن دارند و سپس آن مطالب را جدی بگیرند. پس کلمات خود را با دقت انتخاب کنید، سپس آنها را با صداقت، و محکم به کودکان انتقال دهید. کودک شما به زودی یاد خواهد گرفت که در اولین لحظه‌ای که شروع به صحبت می‌کنید، به شما گوش فرار دهد. برای نیل به این منظور به نکات زیر توجه کنید:

۱- مجبورش کنید به چشم‌هایتان نگاه کند

از آنجایی که حواس کودکان به آسانی پرت می‌شود، اطمینان حاصل کنید که هنگام صحبت کردن، به شما نگاه می‌کنند. شاید این مهم‌ترین عامل در پیروی کودک از دستورات یا گوش دادن به شما باشد. نشان دهید که منظور شما از تلاقی نگاه چیست. این روش را از طریق یک بازی به کودک بیاموزید: چند متر دورتر از هم بنشینید و به چشم‌های هم نگاه کنید، هر کس زودتر به اطراف نگاه کند، بازنده است.

اگر کودکتان از نگاه کردن به چشمان شما می‌ترسد یا احساس راحتی نمی‌کند، به او بیاموزید تا به دهان یا تمام صورت شما نگاه کند.

گاهی برای جلب توجه یک کودک لازم است تماس جسمی با او داشته باشید. به آرامی دستتان را روی شانه‌اش بگذارید یا در صورت لزوم، دو تا دستتان را روی شانه‌هایش قرار دهید و با ملایمت صورتش را به طرف خود نگاه دارید. فقط گاهی از این روش استفاده کنید و بکوشید به استفاده از آن عادت نکنید. برای کودکان بزرگ‌تر هر چیزی بیش از یک اشاره کوچک با دست بر شانه‌اش، ممکن است به جای جلب توجه، به یک رویارویی بدون ثمر بینجامد.

وقتی کودک هنگام صحبت کردن به شما نگاه می‌کند، برای این کار او را تشویق کنید و بگذارید بداند که از او راضی هستید. بعدها در صورتی که علاوه بر نگاه کردن به شما، از دستورات نیز پیروی کرد، او را تحسین کنید.

۲- آرام ولی محکم صحبت کنید

اگر معمولا هنگامی که کاری از کودکتان می‌خواهید صدایتان را بلند می‌کنید، کودک می‌آموزد تا هنگامی که صدایتان را به حداکثر نرسانده‌اید، به شما بی‌توجهی کند. اگر متوجه شدید که صدایتان لحظه به لحظه بلندتر می‌شود، صبر کنید، یک نفس عمیق بکشید، به چشم‌های کودک خیره شوید، با آهستگی و بسیار شمرده سخن بگویید. بگویید، «اندی (با یک مکث بین هر کلمه در حالی که به هم نگاه می‌کنید)، من…. ازت…. می‌خوام…. لباس‌هات رو…. همین حالا…. جمع کنی…. و توی…. کمد…. بگذاری.»

۳- از جملات پرسشی اجتناب کنید

وقتی به کودکتان می‌گویید «چطور لباس‌هات رو جمع کنی؟» اگر پاسخ دهد، «حالا نه!» متعجب نشوید. اگر بگویید «می‌آیی حالا ظرف‌ها رو تمیز کنیم؟»، این فرصت را به او داده‌اید تا بگوید، «نمی‌آم.» اگر در مورد چیزی که می‌خواهید کودکتان انجام دهد سوالی در ذهن ندارید، از جملات قاطع استفاده کنید تا دقیقا بداند چه کار باید بکند و به علاوه آن را چه موقع، کجا و چگونه انجام دهد.

۴- با جملات ساده صحبت کنید

از کلماتی که کودکتان آنها را نمی‌فهمد استفاده نکنید. ساده و روشن حرف بزنید. پرچانگی نکنید. دستورات و توضیحات طولانی ممکن است باعث فراموش شدن بخش‌های اصلی صحبتتان شود. نوجوانان برای به یاد آوردن سرنخ‌های اطلاعات شفاهی، توانایی محدودی دارند. گفتگوهای کوتاه و ساده، همراه با یک عکس‌العمل طبیعی بهتر از یک سخنرانی طولانی، درک و به خاطر سپرده می‌شود. به جای ادامه گفتگو در مورد مسئولیت، ارزش پول و اصول اخلاق، وضعیت را برای کودک روشن کنید: «یا همین حالا از دوچرخه‌سواری دست می‌کشی، یا یک هفته حق سوار شدن نداری.»

منبع: مرکز مشاوره و روانشناسی ایران-مشاور کودک خوب :روش صحبت با کودک